dixit Mike Brantjes

De vernieuwing van de Bijlmer startte in 1992. Iets meer dan 60% van alle klassieke hoogbouw appartementen werd gesloopt. Zo’n 35-37% overleefde dus de vernieling, samen met onder andere de duurdere huur- en koopwoningen in Gouden Leeuw en Groenhoven, de 4 woontorens aan de Karspeldreef en Nellestein aan de Gaasperplas. De sloopkogel ging evenzo in parkeergarages en de hoge vierbaanswegen. Dit verhaal gaat over de K-buurt, dat grenst aan de overtunnelde Gaasperdammerweg, de Provincialeweg naar Weesp, de Gooiseweg en de G-buurt.

In de K-buurt zuid, – Kouwenoord, Kempering, Klieverink en Kralenbeek – ging alle sociale hoogbouw naar gruis, hoewel in de eerste plannen veel van die hoogbouw zou blijven bestaan. Er kwamen rijtjeswoningen, huur en vooral koop, voor in de plaats. Vervolgens werd er eindeloos getekend aan een nieuw gezicht van de Karspeldreef en directe omgeving ofwel K-midden, zoals het officieel heette. Er waren o.a. plannen om een of meer garages te behouden en te verbouwen, zodat er ook in gewoond kon worden en je er een bioscoop en museum vond. Men kwam echter in 28 jaar niet veel verder dan een nieuw winkelcentrum en een verzameling tijdelijke wooncontainers voor jongeren. En het metrostation verschoof over de Karspeldreef van het zuiden naar het noorden.

Anno nu, 2025, liggen er nog altijd grote lappen grond langs de dreef, die wachten op een bouwbedrijf. Er vond ook nog een klein wonder plaats. De gemeente Amsterdam besloot een deel van de oude, klassieke Bijlmer tot beschermd erfgoed te verklaren: het GK-gebied en de complexen Gouden Leeuw en Groenhoven. Laatste twee gebieden liggen ten oosten van metrostation Ganzenhoef aan de Bijlmerdreef en het GK-gebied overzie je als je met de twee sporen metro van Ganzenhoef naar het centrum van de K-buurt gaat. Dit GK-gebied bevatte ooit 8 hoogbouw flats, waarvan er twee, Grunder en Koningshoef – in de jaren ‘90 werden opgeofferd aan de toenmalige behoefte om de oude Bijlmer zoveel mogelijk te slopen. En zo kon men ook laten zien dat de Bijlmer echt ging veranderen. Er kwam vooral laagbouw cq koopwoningen voor in de plaats.

Maar nu wordt dat gekoesterde erfgoed opnieuw bedreigd, dankzij een club Amsterdamse ambtenaren die opnieuw ideeën moesten bedenken voor de Karspeldreef als stadsstraat en de daaraan liggende, onbebouwde gronden en te slopen gebouwen als het buurthuis. Ze deden dat samen met een prominent buurtbewoner als Mike Brantjes, die zich al zo’n 20 jaar uitslooft als zelf verklaard belangen behartiger van de K-buurt. Hij nam de bewoners op sleeptouw, die veelal zwijgen of vloeken en die normaliter niet om hun mening gevraagd worden. Mensen ook, die de weg niet kennen naar de politiek en de ambtenarij. Samen met hen riep hij in 2018 de participatiestaking uit, omdat zijn bewoners op de toenmalige plannen te weinig invloed konden uitoefenen.

Inmiddels zijn we zeven jaren verder en ligt er nu een plan op tafel, waarmee Mike de K-buurt kan omvomen tot de beste buurt van Nederland, zoals hijzelf stelt en de tweede toplocatie van Zuidoost naast Arena & de Poort. Met zijn zelf opgeleide stoottroepen wist hij de OBA Next – het nieuwe model van de bibliotheek (zie de OBA bij het Centraal Station) voor een locatie in de K-buurt te winnen, met dank aan wethouder Moorman, die dat eiste, en het stadsdeel-bestuur. Deze super bibliotheek zou eerst op de Zuidas komen, vervolgens was er sprake van de bieb op het Anton de Komplein, maar de politiek besloot dus dat er gekozen moest worden voor een plek bij het ‘gewone volk’: in de K-buurt natuurlijk. En ook de directeur van de OBA, voorstander van de Zuidas, ging tenslotte enthousiast mee. Nooit eerder hoorde hij meer bevlogen burgers voor een OBA in hun buurt pleiten, sprak hij in een Parool-interview.

Ondertussen wordt er gebouwd aan een voorlopige, tijdelijke bieb bij het buurthuis naast het metrostation. De OBA is onderdeel van een groots, onlangs gepubliceerd plan in concept, dat K-midden niet alleen torentjes in het groen moet geven, maar ook een nieuw buurtgebouw; nieuwe sport- en spelvoorzieningen; een jongerencentrum; een groots en bruisend plein voor evenementen, terrassen en bbq-plekken, de zogenaamde living room rond het metrostation; en 1250 nieuwe woningen, waarvan 20% sociale huur plus 500 specifieke woningen voor jongeren, want die moeten in de buurt blijven. De wekelijkse markt verdwijnt naar een ruimte langs de Bijlmerdreef en voor de kop van Kleiburg komt een hoge woontoren. Bijzonder is nog de opmerking in de plannen dat in K-buurt niet alleen ruimte voor groen moet blijven, maar vooral ook voor mensen die graag op straat verblijven. Dat wordt uitgedrukt met deze zin: “Het leven op straat is essentieel voor het sociale leven”. De tropen en de armoe zitten tenslotte in het dna van de K-buurt, net zoals in Ganzenhoef. Het plan zegt ook, dat voor auto’s zo min mogelijk plek is. Sociale huurwoningen tellen daarbij niet mee voor een parkeerplek. Een mobiliteits hub moet de problemen oplossen.

Er zijn meer problemen, zo verandert het hele aangezicht tussen de flatblokken Kleiburg en Kruitberg. Alles wat er nu aan speel- en sportplekken staat wordt gesloopt, zoals de skatebaan direct achter het huidige buurthuis, dat door bewoners op veel vrije dagen is aangelegd. Er komt een nieuwe skatebaan voor terug, zegt het plan, maar dat is niet zeker, want wie betaalt. Er zullen ook tennisvelden en een speeltuin terug komen, maar die komen dieper in het gebied en hun grootte is nog onbekend. Alleen de atletiekbaan lijkt beschermd. Veel grond wordt opgesoupeerd door OBA Next en het nieuwe buurthuis. Ze belanden in het territorium van het Bijlmer Museum gebied en horen daar niet thuis, de grens ligt waar de twee flatblokken van Kleiburg en Kruitberg hun eerste muur hebben, de zogenaamde kopgevel. Het Bijlmer Museum is tenslotte jaren terug tot beschermd erfgoed verklaard en dus zal de gemeentelijke afdeling Monumentenzorg in geweer moeten komen, waartoe ze overigens al een eerste stap hebben gezet. Ook op andere locaties gaat het nieuwe plan de grens over.

We zullen het definitieve plan moeten afwachten en hopelijk wordt de gegeven einddatum van 2030 gehaald. 2010-2012 was een eerdere einddatum.

Het gehele plan is te downloaden:

https://drive.google.com/…/11ineQBkWvyn…/view