Ons Centrum voor Beeldende Kunst, het CBK, doet al jaren verwoede pogingen de ‘zwarte mens’, en dan vooral de Surinaamse creool, ook wel afro-surinamer genoemd, zijn trots en zijn geschiedenis te geven. Het blijft echter veelal steken in goed bedoelde pogingen met vaak amateuristisch aandoend werk, waar op zich overigens niet zoveel mis mee is. Het geeft een beeld van wat mensen ervaren en willen overbrengen. Het beste dat we tot nu toe gezien hebben zijn de schilderijen van Iris Kensmil, die drie historische zwarte vrouwen uit de slaventijd portretteerde, drie overlevers, die de blanke bazen naar de kroon stootten. De schilderijen hangen vanaf 2013 in het Amsterdams Museum. Ze verbeelden de complexiteit van de slavernij, schreef het CBK in 2013, maar dat zie je niet direct aan af,  hoewel de schilderijen in vele, donkere tonen gepenseeld zijn en de verf overal lijkt te zakken. Gekwelde vrouwen, terwijl de omschrijving vertelt dat het om trotse, hardwerkende vrouwen gaat, die zich zelfs slaven kunnen veroorloven. Je zou kunnen zeggen dat de trots gevangen is in duisternis, zoals succes in het smerige spel van het kapitalisme. De zwarte vrouw als kapitalist. Ja, daar kan je trots op zijn, zoals ook op de heer Philips, de heren Van Doorn achter de Daf-auto of welke plantagehouder ook.

De Nigeriaanse, Amerikaanse kunstenaar Kehinde Wiley heeft aan andere benadering, zoals de docu An Economy of Grace ons gisteravond via de AVRO toonde. Wiley portretteert de zwarte man en vrouw als waren zij de koning, de held, de koopman, de prinses en schone maagd uit de 17de en 18e eeuw, zoals onder meer vastgelegd door de Spaanse schilder Velasquez. Hij kopieert de poses uit die schilderijen, zoekt waar ook ter wereld naar zwarte personen op straat, die als zijn model kunnen dienen, hijst ze in een op maat gemaakte outfit, die hen tot star maken (bij de vrouwen gebruikte hij in 2012 een soort nymfen-couture, speciaal voor de gelegenheid gemaakt door Vichency) en zet ze alzo op een zetel als trotse, zelfbewuste personen, met hun eigen persoonlijke details, zoals een vrouwelijke houding bij de zwarte man, die stereotype als macho gezien wordt. Voor de achtergrond gebruikt hij kleurige patronen met historische symbolen of blaadjes en bloemen, die deels over de figuur heen kruipen. Hij of zij wordt onderdeel van een groter, universeler geheel.

Het zijn schilderijen, die een verpletterende indruk maken, gelijk dandy’s en vrouwelijke paradijsvogels, die een grijze omgeving binnen stappen. Ze zijn perfect, alles onder controle, kom maar op.  Als zwarte wil je je ongetwijfeld meteen aan hen spiegelen. Dat zijn wij, kijk eens wat zijn we mooi en krachtig. En opgewekt stap je verder. En ook de niet-zwarte zal overrompeld worden. Daar staat een koning, een bink die het voor elkaar heeft, een meid van hoge komaf, een prinses, een strookjesfiguur (nee, Wiley schilderde geen zakenvrouw of vrouwelijke bink), en gelukkig allemaal  met menselijke trekken.

Je zou Wiley voor de voeten kunnen werpen, dat zijn stars de ongelukkigen confronteren met een onbereikbaar zelfbeeld, zoals fotomodellen doen. Ja, dat is zeker waar, maar anderzijds blijven ze heel herkenbaar, geven een positieve kick en zet ‘black’ op de troon van het succes, zonder dat geërfde afkomst in termen van macht en poen ertoe doet, zoals natuurlijk wel het geval was met al die hotemetoten, die er vroeger een fortuin voor over hadden om zich te laten portretteren.  Wiley pleegt gerechtigheid.

Zijn grootste probleem blijft echter dat hij zo succesvol is en zoveel mensen voor zich laat werken, dat zijn schilderijen alleen gekocht kunnen worden door musea, bedrijven en rijke kunstverzamelaars, en die zijn meestal blank. De portretten van An Economy of Grace kostten 250.000 dollar voor een reuze doek en 65.000 voor een A1-formaat. Musea zijn overigens zijn favoriete koper, maar ook dan komt het werk niet echt onder het volk. Het wordt tijd voor prints. Het wordt tijd voor het CBK om bij Wiley levensgrote foto-afdrukken van het werk te kopen en die overal in ons stadsdeel op te spannen. Geef ons Blaka Foto een echte reden om trots te zijn. En spendeer er desnoods heel je budget aan. Mager werk in een slecht bezochte locatie maakt tenslotte geen indruk