De gemeente Amsterdam geeft jaarlijks zo’n 83 miljoen aan armoedebestrijding uit zonder te weten of dat geld zijn juiste bestemming bereikt, bijvoorbeeld bij de alleenstaande moeder, die een onderzoeker vertelde: “Ik ben eigendom van de staat, als ik hulp nodig heb, ga ik liever naar de kerk”. Deze vrouw, zo verhaalt vandaag De Volkskrant in een 2 pagina groot artikel, wantrouwt de gemeente cq de staat, zoals vele armoedelijders met haar. Om geld te krijgen moeten ze teveel van hun privacy prijs geven en is de uitkomst van hun hulpvraag ongewis. Misschien moeten ze wel geld aan de staat geven in plaats van wat meer te krijgen, een boete plus een belastingheffing bijvoorbeeld als er zwart gewerkt is.

De gemeente eist en denkt in regels, maar heeft geen antwoord als meiden zwanger worden en met hun opleiding stoppen. Er is geen school die dan met een aangepast programma instapt. En natuurlijk zijn regels en voorschriften vaak onbegrijpelijk. En dus richt de gemeente zich steeds meer op handige hulpmiddelen als smartphone-apps en gratis internet, maar niemand weet welke armen zich een smartphone of computer willen en kunnen veroorloven en daarmee om kunnen gaan. Zo weet ook niemand hoeveel armen een fiets kunnen/willen kopen en de onderhoudskosten daarvan in hun huishoudboekje opnemen. Toch krijgen vele armen, met name migranten-vrouwen, een gratis fietscursus aangeboden in de hoop dat ze daarmee duur openbaar vervoer uitsparen als ze noodgedwongen op koopjesjacht of ter kerke gaan dan wel een ommetje maken. In de Bijlmer zie je de fietscursus regelmatig voorbij komen, maar tot heden zagen we nauwelijks een (Noord-)Afrikaanse vrouw rijdend op een fiets, al dan niet vol boodschappen, in tegenstelling tot Surinaamse vrouwen die de fiets wel gebruiken. Zeker in Ghana is het rijden op een fiets ook een bekentenis dat je arm bent. De fietsen in Ghana worden bereden door de boertjes uit het Noorden, de arme Moslims. In de Bijlmer schijnen de Afrikaanse vrouwen vooral lopend hun boodschappen te doen, beweren gemeentelijke onderzoekers, maar wij zien ze vooral met auto’s overal gebracht worden, want lopen is niet hun kracht. En in Albert Heijn zijn het altijd mannen die hele karren volladen.

Gelukkig gloort er een oplossing voor het armoedeprobleem: gratis openbaar vervoer. Wethouder Vliegenthart is wel voor en zijn ambtenaar Maarten Geraets argumenteert: “Dat is gemakkelijk in te voeren en zou de situatie van mensen met lage inkomens enorm verbeteren. Werken loont eerder als reizen gratis is en mensen zijn minder tijd kwijt aan die koopjeswandelingen. En wist je dat boetes wegens zwart rijden vaak het begin zijn van problematische schulden”. Gratis reizen verwijdt ook de horizon, tenminste het geeft de mogelijkheid daartoe. Het was ook een mooie optie geweest voor Kansrijk Zuidoost, maar daar ging het armoedegeld vooral naar ambtenaren-salarissen. En ook in die 83 miljoen van de gemeente zitten natuurlijk heel veel personeelslasten, want armoedebestrijding blijft een doekje voor het bloeden, dat door te lage inkomens veroorzaakt wordt. En verdien je te weinig, dan wordt je hulpbehoevend en krijg je een ambtenaar op je dak. Je wordt eigendom van de staat, had je maar beter je best moeten doen.